پیشگفتار مؤلف:

آموزش مباحثی مانند صفحه‌آرایی، نیاز به کتاب‌هایی دارد که معلم با توجه به آن‌ها و استفاده از ابزار کمک آموزشی بتواند در هر نقطه از کشور، به گونه‌ای مطلوب فرایند آموزش را به نتیجه برساند.

کتاب حاضر با این هدف، تألیف شده است که هنرجویان با پایه و اصول صفحه‌آرایی کتاب و مجله آشنا شوند و کاربرد عملی آن را در گرافیک بیاموزند.

پیشینه «صفحه‌آرایی» در ایران، به گذشته‌های بسیار دور، یعنی زمانی که سومری‌ها بر روی لوحه‌های گلی، مفاهیم مرتبط با یکدیگر و ادامه‌داری را می‌نوشتند، باز می‌گردد.

شکل عینی نخستین کتاب‌ها، به صورت اتاقی بوده است که ورق‌های خشتی (که هر کدام چند سانتی متر ضخامت داشته‌اند)، در طبقه های نصب شده به دیوارهای این اتاق قرار می‌گرفته‌اند. سپس، پوست برخی از حیوانات برای تولید کتاب به کاربرده شد و پس از آن کتاب‌های کاغذی رایج شد.

اوج هنر کتاب‌آرایی در ایران، به دوره تیموری مربوط است اما با شکست جانشینان تیمور و تسلط شاه اسماعیل صفوی بر هرات، از ارزش‌های بصری این هنر کاسته نمی شود و همچنان، بهترین دوره‌های تکاملی خود را می‌گذراند و فقط در اواخر دوره صفوی است که هنر کتاب‌آرایی و نگارگری ایرانی، با تأثیرپذیری از غرب، به تدریج سیر نزولی آغاز می‌کند.

ضروری است، اهمیت «صفحه‌آرایی» که امروزه در جامعه ما کاربرد فراوان دارد، برای هنرجویان توضیح داده شود و با اشاره به جنبه‌های تاریخی آن، خود باوری لازم به آن‌ها القا گردد.

قرآن‌های خطی و کتاب‌های تصویرگری شده به شیوه نگارگری ایرانی مانند شاهنامه‌ها، کلیله و دمنه، خمسه نظامی، برخی کتاب‌های علمی و پزشکی و…. گنجینه عظیمی از ارزش‌های بصری صفحه‌آرایی هستند.

هنرآموزان محترم و دلسوز باید با نمایش دادن اسلاید یا دیسک فشرده صفحه‌های کتاب‌های یاد شده در کلاس، هنرجویان را با این شاهکارهای تصویری آشنا نمایند.

علاوه بر این، به هنرجویان تفهیم شود که کاربرد آشنایی با صفحه‌آرایی، فقط در آماده سازی کتاب و مجله برای چاپ نیست؛ بلکه در مفهوم فراگیری در گرافیک که «دیزاین» گفته می‌شود، شرط اصلی تسلط و مهارت و آگاهی داشتن در آن، تجربه و شناخت صحیح صفحه آرایی در شاخه‌های مختلف آن یعنی کتاب، مجله، روزنامه، کاتالوگ و بروشور است. سامان دادن عناصر بصری در کادری تعریف شده و مشخص، مانند دو صفحه مقابل هم در کتاب یا مجله، پوستر یا روی جلد کتاب را دیزاین می‌گویند که چون معدل فارسی آن یعنی «طراحی»، این مفهوم را بیان نمی‌کند، این واژه در محیط حرفه‌ای چاپ و گرافیک ایران استفاده می‌شود.

شک نیست که برای کسب موفقیت در فراگیری صفحه‌آرایی، تلاش در انجام تمرین‌های بسیار و مداوم، ضروری و گریزناپذیر است و البته نمایش نمونه‌های موفق صفحه‌آرایی و هدایت بحث‌های لازم درباره نقاط قوت و ضعف آن‌ها در کارگاه نیز می‌تواند برای آموزش هنرجویان مفید و آموزنده باشد.

دیدن نمونه‌های ارزنده صفحه‌آرایی که اصول و مبانی بصری به گونه‌ای مطلوب در آن‌ها رعایت شده باشد و از خلاقیت و ابداع هنری بهره کافی برده باشند، توقع هنرجو را از کار خویش فزونی می‌دهد و در رشد خلاقیت او تأثیر فراوان دارد.

یادآوری می‌شود که نقش هنرآموزان محترم در چگونگی استفاده از این کتاب، بسیار زیاد است و هر هنرآموز، با تکیه بر تجارب آموزشی خود و شناختی که به طور کلی و سبی از هنرجویان و منطقه جغرافیایی دارد و همچنین در نظر گرفتن شرایط فرهنگی و توانایی‌ها و محدودیت‌های آن‌ها، این کتاب را تدریس کند

مؤلف